Odkryj, jak cieszyć się dietą bezzwłokową bez nudy
Co jeść na diecie bezzwłóknowej i jak ją sobie umilić
Lekarz zalecił Ci dietę bezzwłóknową i teraz trochę gubisz się w tym, co to dokładnie oznacza? Nie jesteś sam. Chociaż ten sposób odżywiania może na pierwszy rzut oka wydawać się rygorystyczny lub skomplikowany, przy odrobinie zrozumienia i planowania można go opanować z łatwością – a nawet z przyjemnością. Dieta bezzwłóknowa jest często zalecana przy ostrych i przewlekłych chorobach układu pokarmowego, takich jak choroba Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie uchyłków jelita grubego lub po niektórych zabiegach chirurgicznych. Jej celem jest zmniejszenie ilości niestrawnych resztek w diecie, a tym samym minimalizowanie obciążenia jelit.
Co jednak dokładnie oznacza „bezzwłóknowy"? W uproszczeniu chodzi o dietę o niskiej zawartości błonnika i niestrawnych cząsteczek, które mogłyby drażnić przewód pokarmowy. W praktyce oznacza to wyeliminowanie niektórych produktów spożywczych – na przykład produktów pełnoziarnistych, roślin strączkowych, skórek owoców i warzyw czy nasion. Przy odpowiednim wyborze składników nie trzeba się obawiać, że dieta będzie nudna lub uboga w składniki odżywcze.
Co jeść na diecie bezzwłóknowej
Lista dozwolonych produktów może się różnić w zależności od konkretnej diagnozy i fazy choroby, ale ogólnie obowiązują pewne zasady. Ważne jest przede wszystkim delikatność, łatwa strawność i brak drażniących składników. Do odpowiednich produktów należą:
- biały chleb (bułki, rogaliki bez ziaren, pszenne pieczywo tostowe),
- gotowany ryż, biały chleb, ziemniaki bez skórki,
- chude mięso (kurczak, indyk, czasem cielęcina), najlepiej gotowane lub duszone,
- ryby bez ości, najlepiej gotowane lub pieczone bez skóry,
- buliony bez warzyw i o niskiej zawartości tłuszczu,
- jajka na twardo lub smażone na wodzie,
- drobno tarty ser twardy, chudy twaróg,
- banany, jabłka bez skórki (gotowane, duszone lub pieczone),
- biały jogurt bez dodatków, kefir, mleko w niewielkiej ilości.
Jeśli chodzi o warzywa, muszą być zawsze termicznie przetworzone i pozbawione skórek oraz nasion. Odpowiednie są na przykład gotowana marchewka, dynia, cukinia (tylko miąższ), czy ziemniaki bez skórki. Z owoców zaleca się przede wszystkim banany, ewentualnie duszona gruszka lub kompotowane jabłko bez cukru.
Myśląc o tym, czego lepiej unikać w diecie, warto zdać sobie sprawę, że nie chodzi tylko o jakąś listę „zakazanych” produktów, ale raczej o rozsądne ograniczenie wszystkiego, co mogłoby niepotrzebnie obciążać trawienie. Typowo chodzi o rzeczy, które zawierają dużo błonnika, drażnią przewód pokarmowy lub prowadzą do nadmiernego wzdęcia. Mówimy na przykład o pieczywie pełnoziarnistym z różnymi nasionami – chociaż jest zdrowe, w momentach, gdy staramy się oszczędzać żołądek, nie jest zbyt idealne.
Podobny problem może powodować surowa warzywa czy owoce, zwłaszcza jeśli mają skórkę lub małe nasiona – one również mogą być dość trudne do strawienia. Następnie są rośliny strączkowe, orzechy i nasiona, które bywają „cięższym kalibrem” nawet dla normalnie bezproblemowego żołądka. Zdecydowanie nie nadają się także smażone i tłuste potrawy – te są ogólnie ciężkostrawne. Wędliny i produkty mięsne konserwowane należą do podobnej kategorii, ponieważ zawierają różne dodatki i tłuszcze, które nie sprzyjają układowi pokarmowemu.
Kiedy do tego dodamy ostre, pikantne potrawy i napoje jak kawa kofeinowa, alkohol czy słodkie gazowane napoje, otrzymujemy pełen wykaz tego, co może podrażniać żołądek i skomplikować trawienie. Krótko mówiąc, nie chodzi tylko o to, co jemy, ale także kiedy, w jakiej ilości i w związku z jakim stanem zdrowia – a czasem mniej znaczy więcej.
Czy można pić kawę na diecie bezzwłóknowej?
Wielu ludzi zadaje sobie pytanie, czy na diecie bezzwłóknowej dozwolona jest kawa. Chociaż kawa nie zawiera błonnika, może być problematyczna, ponieważ wspomaga wydzielanie kwasów żołądkowych, co może być niewłaściwe przy podrażnionym przewodzie pokarmowym. Klasyczna czarna kawa jest zatem zazwyczaj niewskazana, zwłaszcza w ostrej fazie choroby.
Niektórzy eksperci dopuszczają jednak niewielką ilość słabej kawy bez kofeiny, najlepiej z dodatkiem mleka, jeśli pacjent dobrze ją toleruje. Alternatywą może być kawa zbożowa bez kofeiny, która jest bardziej łagodna dla przewodu pokarmowego. Zawsze jednak zależy to od indywidualnej tolerancji – i nic nie zastąpi konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.
Dieta bezzwłóknowa i przepisy
Na pierwszy rzut oka dieta bezzwłóknowa może wydawać się nudna i pozbawiona radości z jedzenia. W rzeczywistości istnieje jednak wiele prostych przepisów z powszechnie dostępnych składników, które smakują wyśmienicie i jednocześnie spełniają wymagania diety. Ważne jest nauczenie się właściwego wyboru składników i ich przygotowywania w sposób, który uczyni je łatwostrawnymi.
Na przykład duszone mięso z kurczaka z puree ziemniaczanym należy do sprawdzonych klasyków. Delikatną wersją kolacji mogą być również zapiekanka ryżowa z duszonym jabłkiem lub makaron z białej mąki z masłem i odrobiną delikatnego sera. Na śniadanie nadaje się biały rogalik z twarogiem lub gotowana owsianka z bananem (z drobno mielonych płatków i bez skórki).
Na przykładzie z życia codziennego wyobraźmy sobie panią Alenę, która po operacji jelit przeszła na dietę bezzwłóknową. Na początku czuła się ograniczona, ale stopniowo znalazła swój rytm: na śniadanie jadła gotowaną kaszę manną z łyżeczką miodu, na obiad miała duszone mięso z kurczaka z gotowaną marchewką i ziemniakami, a wieczorem pozwalała sobie na biały jogurt z rozgniecionym bananem. Kluczem było, że nie koncentrowała się na tym, czego nie może jeść, ale odkrywała nowe możliwości, co może jeść.
Jak umilić sobie dietę i nie zwariować
Kiedy ktoś musi nagle zmienić swój jadłospis z powodu problemów zdrowotnych, może to być stresujące. Kluczem do opanowania diety bezzwłóknowej jest nie tylko konsekwencja, ale także otwartość na nowe nawyki. Wiele osób odkrywa, że ten sposób odżywiania odpowiada im nawet po ustąpieniu dolegliwości – przynajmniej w pewnych aspektach.
Jednym z trików, jak umilić sobie dietę, jest przygotowywanie posiłków w domu z naciskiem na prostotę i smak. Nawet dania bezzwłóknowe mogą być aromatyczne i atrakcyjne – pomagają na przykład delikatne zioła jak majeranek, lubczyk czy odrobina masła dla smaku.
Niezaniedbywalną rolę odgrywa także psychologiczna strona rzeczy. Poczucie, że mamy kontrolę nad swoim stanem zdrowia tym, że jemy to, co nam służy, może być wzmacniające. Poza tym – choć brzmi to jak frazes – jesteśmy tym, co jemy. Sławny francuski gastronom Brillat-Savarin kiedyś powiedział: „Powiedz mi, co jesz, a powiem ci, kim jesteś." A w przypadku diety bezzwłóknowej to powiedzenie ma podwójne znaczenie – jemy tak, aby nasz układ trawienny mógł się zregenerować i ponownie funkcjonować bez bólu.
Jeśli więc właśnie znajdujesz się w okresie, kiedy musisz przestrzegać diety bezzwłóknowej, lub pomagasz komuś bliskiemu w jej opanowaniu, nie bój się eksperymentować w ramach dozwolonych możliwości. Chociaż jadłospis może być tymczasowo ograniczony, z odrobiną kreatywności można go przekształcić w pożywną, smaczną i zdrową dietę, która rzeczywiście pomoże ciału.
