Pljeskavica wkracza na czeskie talerze i przynosi bałkański urok
Pljeskavica - bałkański smak, który zdobywa polskie kuchnie
Zapach grillowanego mięsa, świeżego chleba i pikantnego ajvaru powoli rozchodzi się w powietrzu. Na stole pojawia się proste danie, które jednak potrafi przywołać wspomnienia z wakacji nad Adriatykiem lub wieczorów spędzonych w przytulnej bałkańskiej restauracji. Mowa o pljeskavicy – tradycyjnej potrawie, która dla wielu jest symbolem bałkańskiej gościnności i kulinarnej pasji.
Pljeskavica to coś pomiędzy hamburgerem a kotletem mielonym, ale jej pochodzenie i sposób podania odróżniają ją na pierwszy rzut oka – i smakowo – od zwykłego fast foodu. Choć pochodzi z byłej Jugosławii, największą popularność zdobyła w Serbii, Bośni i Hercegowinie, ale także w Chorwacji, gdzie jest stałym elementem menu. Chorwacka wersja pljeskavicy często zawiera delikatniejsze przyprawy i mniej tłuszczu, podczas gdy serbska jest wyrazistsza, soczystsza i ostrzejsza.
Pljeskavica: Co czyni ją wyjątkową?
Nie chodzi tylko o mięso. Choć wysokiej jakości wołowina, lub mieszanka z wieprzowiną, jest podstawą, tajemnica pljeskavicy tkwi w jej prostocie i sposobie przygotowania. Mięso jest ręcznie wyrabiane z przyprawami, często dodaje się cebula, czasem także paprykę, a efekt to cienki, szeroki „kotlet”, który przygotowuje się na grillu lub patelni. Dla właściwego wrażenia smakowego ważny jest również dodatek – i tu wkracza na scenę ajvar.
Ajvar to pikantna pasta warzywna z pieczonej papryki i bakłażana, czasem mieszana z czosnkiem lub chili. Jego wyrazisty smak idealnie uzupełnia tłustsze mięso i dodaje potrawie typowego bałkańskiego charakteru. Kombinacja pljeskavicy z ajvarem jest niemal nieodparta i słusznie staje się hitem także poza granicami Bałkanów.
W niektórych regionach do mięsa dodaje się także ser owczy lub krowi – na przykład kačkavalj lub feta – i powstaje w ten sposób wariant znany jako pljeskavica sa sirom, czyli pljeskavica z serem. Ponadto często podaje się ją w chlebie pita lub domowym lepinji, z świeżą sałatą, kiszoną warzywami i gęstym jogurtem lub kajmakiem.
Domowa pljeskavica
Chociaż może znasz ją z podróży lub restauracji, przepis na pljeskavicę jest zaskakująco prosty. Dzięki łatwo dostępnym składnikom możesz ją przygotować także w domu, bez skomplikowanych przygotowań czy specjalnego wyposażenia.
Pljeskavica – domowy przepis (chorwacka wersja)
Składniki na 4 porcje:
- 500 g mielonej wołowiny (lub mieszanki z wieprzowiną)
- 1 duża cebula, drobno posiekana
- 2 ząbki czosnku, przeciśnięte
- 1 łyżeczka słodkiej papryki
- 1/2 łyżeczki mielonego czarnego pieprzu
- 1 łyżeczka soli
- 1 łyżka wody gazowanej (dla delikatności)
- opcjonalnie: kawałek startego sera (np. feta)
Sposób przygotowania:
- W misce połącz mięso, cebulę, czosnek, przyprawy i wodę gazowaną.
- Rękami dokładnie wyrób, aby smaki się połączyły. Im dłużej, tym lepiej – najlepiej przynajmniej 5 minut.
- Uformuj 4 duże cienkie placki – o wielkości dłoni.
- Pljeskavice możesz smażyć na patelni, grillu lub w piekarniku około 4–6 minut z każdej strony, aż nabiorą złocistego koloru i będą dobrze wypieczone.
- Podawaj w chlebie pita lub z pieczonymi ziemniakami, nie zapomnij o ajvarze i świeżych warzywach.
Ta chorwacka pljeskavica jest delikatniejsza i mniej pikantna niż wersja serbska, co może odpowiadać tym, którzy preferują zrównoważone smaki. Z kolei ci, którzy kochają ostrzejsze potrawy, mogą dodać pieprz cayenne lub posiekaną papryczkę chili.
Bałkańska kuchnia w polskim kontekście
Zadziwiające jest, jak bałkańskie smaki w ostatnich latach rozprzestrzeniły się także w Polsce. Restauracje oferujące kuchnię bałkańską rosną jak grzyby po deszczu, i to nie tylko w Warszawie czy Krakowie. Wśród faworytów znajduje się właśnie bałkańska pljeskavica, ćevapi, ajvar oraz różne rodzaje serów i sosów, które doskonale pasują do polskiego stylu biesiadowania.
Przykładem może być historia Tomasza i Lenki z Wrocławia, którzy po podróży po Chorwacji tak zakochali się w bałkańskiej kuchni, że zaczęli w domu przygotowywać własny ajvar, a później także pljeskavicę. „Najbardziej zaskoczyło nas, jak proste i jednocześnie pyszne jest to danie. Kiedy zrobiliśmy je po raz pierwszy dla przyjaciół, zniknęło ze stołu w mgnieniu oka," śmieje się Lenka. Od tamtej pory organizują dwa razy w roku „bałkańskie wieczory” dla znajomych – z domową pljeskavicą, ajvarem, rakiją i muzyką. Świetny przykład na to, jak można przenieść kulinarną inspirację z wakacji do codziennego życia.
Zdrowsza alternatywa? To możliwe
Chociaż pljeskavica nie jest typowym dietetycznym daniem, można ją dostosować także do zdrowszych nawyków. Użycie chudszego mięsa, na przykład czystej wołowiny lub nawet indyka, ograniczenie ilości soli i przygotowanie bez większej ilości tłuszczu mogą uczynić tę potrawę znacznie lżejszą.
Ajvar sam w sobie należy do zdrowych past – jeśli jest przygotowany bez konserwantów i nadmiaru oleju. Zawiera witaminę C, błonnik oraz antyoksydanty, dzięki pieczonym paprykom i bakłażanom. A jeśli przygotujesz go w domu, masz pewność, że nie będzie w nim nic zbędnego. Świetny przepis na domowy ajvar znajdziesz na przykład na stronach BBC Good Food, ale także w wielu polskich blogach kulinarnych.
Wypróbuj nasze naturalne produkty
Cytat znanego kucharza Gordona Ramsaya może oddać także filozofię pljeskavicy: „Prostota jest kluczem do doskonałego jedzenia.” I właśnie w prostocie tkwi piękno tego bałkańskiego dania, które zdobywa miejsce także w nowoczesnych kuchniach.
Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na autentyczną wersję serbską, delikatniejszą chorwacką czy własną wariację, pljeskavica to potrawa, która ma szansę stać się stałym elementem w twoim domowym repertuarze. To połączenie intensywnego smaku, prostoty i możliwości dzielenia się jedzeniem z przyjaciółmi lub rodziną – co jest dokładnie tym, czego oczekujemy od dobrego jedzenia.
