Czym jest melasa i jak za jej pomocą poprawić dietę i zdrowie
Słodka siła natury - czym właściwie jest melasa i dlaczego powinna Cię zainteresować
Na pierwszy rzut oka wygląda jak zwykła ciemna, gęsta ciecz. Być może pamiętasz ją z dzieciństwa, kiedy używano jej do pieczenia lub jako składnik paszy dla zwierząt gospodarskich. Niewielu zdaje sobie sprawę, że melasa ma znacznie szersze zastosowanie – nie tylko w kuchni, ale także w dbaniu o zdrowie, urodę, a nawet w rolnictwie ekologicznym. I tak nasuwa się pytanie: Czym właściwie jest melasa i dlaczego dziś wraca do łask?
Melasa: produkt uboczny o zaskakujących właściwościach
Aby zrozumieć, czym jest melasa, musimy na chwilę zatrzymać się przy produkcji cukru. Melasa powstaje jako produkt uboczny podczas przetwarzania trzciny cukrowej lub buraków cukrowych. Kiedy z tych roślin wyekstrahowany zostaje cukier, pozostaje ciemna, syropowata masa – właśnie melasa. Zawiera resztki cukru, ale także wiele innych cennych substancji, które znikają podczas samej rafinacji cukru.
Właśnie w tym tkwi jej wartość. Melasa to nie tylko resztka, ale i skarb – zawiera minerały takie jak żelazo, magnez, potas, wapń czy witaminy z grupy B. Podczas gdy większość rafinowanego cukru to pusta energia, melasa oferuje głębię odżywczą, której często brakuje w nowoczesnej diecie.
Jak smakuje melasa i jak ją wykorzystać?
Smak melasy jest wyrazisty, karmelowy, z delikatnie gorzkimi i czasami dymnymi tonami. W gastronomii używa się głównie czarnej melasy (blackstrap molasses), która ma najniższą zawartość cukru, ale najwyższą koncentrację składników odżywczych. Nadaje się do pierników, ciasteczek, domowej granoli, a także do marynat lub jako alternatywa dla słodzenia dla tych, którzy szukają mniej inwazyjnej formy cukru.
Melasa nie ogranicza się jednak tylko do kuchni. W tradycyjnej medycynie ludowej używano jej od wieków jako naturalnego toniku do uzupełniania żelaza – i nie bez powodu. Jedna łyżka czarnej melasy zawiera około 20% zalecanej dziennej dawki tego minerału. Kobiety cierpiące na anemię, dzieci w okresie wzrostu lub sportowcy mogą czerpać korzyści z jej regularnego stosowania. W przeciwieństwie do syntetycznych suplementów żelaza, melasa nie obciąża układu pokarmowego i rzadko powoduje skutki uboczne.
Przykładem może być historia młodej mamy, która po porodzie miała niski poziom żelaza. Leki powodowały u niej problemy żołądkowe, więc dietetyk zalecił jej łyżeczkę melasy dziennie. Po kilku tygodniach poziom hemoglobiny się ustabilizował – a dodatkowo polubiła jej smak.
Melasa w ekologii, kosmetyce i gospodarstwie domowym
To, czym jest melasa, nie kończy się na odżywianiu. W rolnictwie ekologicznym melasa jest używana jako naturalny nawóz – dostarcza glebie nie tylko energii, ale i mikroelementów wspierających wzrost korzystnych mikroorganizmów. Dlatego można ją znaleźć w niektórych mieszankach kompostowych lub preparatach do regeneracji gleby. Pszczelarze czasami wykorzystują ją jako zamiennik pokarmu dla pszczół zimą, a w produkcji biogazu czy alkoholu stanowi cenne źródło cukru fermentacyjnego.
W kosmetyce naturalnej melasa pojawia się jako element nawilżający i odżywczy – dzięki zawartości kwasu glikolowego może stymulować odnowę skóry. Niektóre domowe maski do włosów lub twarzy wykorzystują melasę jako główny składnik, który nie tylko zmiękcza, ale i łagodzi podrażnienia.
Nie można też zapomnieć o ekologicznym gospodarstwie domowym – melasa jest podstawą niektórych środków czystości na bazie enzymów, gdzie działa jako tzw. medium kulturowe dla korzystnych bakterii. Efektem jest naturalny środek czyszczący, który jest delikatny dla powierzchni i przyrody.
Trzy podstawowe rodzaje melasy i jak się w nich odnaleźć
Nawet wśród melasy istnieją różnice. Różnią się nie tylko surowcem, z którego powstały, ale także sposobem przetwarzania. Jeśli ktoś pyta „melasa – co to jest", może warto dodać: „która melasa konkretnie?"
- Melasa z trzciny cukrowej – ma ciemniejszy kolor, silniejszy smak i więcej minerałów. Jest popularna zwłaszcza wśród zwolenników zdrowego odżywiania.
- Melasa z buraków cukrowych – łagodniejsza, jaśniejsza, mniej bogata w składniki odżywcze. Często wykorzystywana w przemyśle spożywczym czy rolnictwie.
- Czarna melasa (blackstrap) – powstaje po trzecim gotowaniu trzciny cukrowej, ma najwyższą zawartość minerałów i najniższą zawartość cukru. To właśnie ta odmiana nadaje się jako suplement diety dla tych, którzy szukają funkcjonalnego słodzika.
Podczas zakupu warto zwrócić uwagę nie tylko na nazwę, ale i pochodzenie. W przypadku wysokiej jakości melasy, na przykład w jakości bio, nie ma ryzyka obecności pozostałości pestycydów czy innych niepożądanych substancji.
Wypróbuj nasze naturalne produkty
Pomocnik kuchni wegańskiej i domowej apteki naturalnej
Dieta wegańska może być czasami wyzwaniem, jeśli chodzi o odpowiednią ilość żelaza, wapnia czy witaminy B6. I właśnie tutaj melasa pokazuje swoją siłę. Ponieważ jest to produkt naturalny, który nie jest pochodzenia zwierzęcego, doskonale wpisuje się w kuchnię roślinną. Można ją dodać do owsianek, smoothie, mleka roślinnego czy nawet do domowych batonów proteinowych.
Ciekawe jest, że melasa również pomaga przy problemach menstruacyjnych lub bezsenności – dzięki zawartości magnezu i wapnia może naturalnie rozluźniać mięśnie i wspierać spokojniejszy sen. Niektóre kobiety używają melasy jako suplementu przy nierównowadze hormonalnej lub podczas PMS.
Cytat znanego amerykańskiego lekarza i propagatora naturalnego żywienia Dr. Michaela Gregera dobrze to podsumowuje: „Melasa jest przykładem tego, jak produkt uboczny może być dla naszego organizmu wartościowszy pod względem odżywczym niż sam główny produkt."
Na co zwrócić uwagę i jak prawidłowo przechowywać melasę
Chociaż melasa oferuje wiele korzyści, nie należy jej stosować bez namysłu. Wciąż jest to słodzik o wysokiej zawartości węglowodanów – choć naturalnych. Osoby z insulinoopornością lub cukrzycą powinny jej spożycie skonsultować z lekarzem. Również u małych dzieci warto zaczynać ostrożnie – na przykład w herbacie lub jako składnik domowych ciasteczek.
Przechowywanie melasy jest proste – wystarczy ciemne, chłodne miejsce i dobrze zamknięte naczynie. Po otwarciu wytrzyma kilka miesięcy, nie tracąc swoich właściwości. Należy jedynie uważać na wilgoć – melasa jest silnie higroskopijna, czyli chętnie pochłania wodę z otoczenia.
Melasa a przyszłość zrównoważonego żywienia
W czasach, gdy coraz więcej osób zastanawia się, skąd pochodzi ich jedzenie i jaki ma wpływ na planetę, melasa jawi się jako skromny, ale potężny gracz. Jest bowiem symbolem cyrkularnej ekonomii w przemyśle spożywczym – wykorzystuje „resztki” i przekształca je w funkcjonalną superżywność. Nie trzeba produkować nic nowego, wystarczy na nowo odkryć to, co już od dawna istnieje.
Melasa jest więc nie tylko odpowiedzią na pytanie „czym jest melasa", ale i inspiracją do innego myślenia o jedzeniu – z szacunkiem dla natury, ciała i tradycji. To surowiec, który łączy smaki, zdrowie i ekologię w harmonijną całość. I być może właśnie dlatego zasługuje na swoje miejsce w Twojej spiżarni.
