Najczęstsze objawy, jak rozpoznać raka podstawnokomórkowego i nie zaniedbać zdrowia
Jak rozpoznać bazalioma - niepozorny wróg, który wymaga uwagi
Każdy z nas ma na ciele jakieś znamiona, plamki lub drobne zmiany, których być może nie zauważamy. Czasami to tylko nieszkodliwa piega, innym razem efekt starzenia się lub działania słońca. Ale co, jeśli za niepozorną plamką kryje się coś poważniejszego? Bazalioma, czyli rak podstawnokomórkowy, jest najczęstszą formą raka skóry i pomimo swojego wolnego wzrostu oraz niewielkiej skłonności do przerzutów, nie należy go lekceważyć.
Co to jest bazalioma i dlaczego warto na nią zwrócić uwagę
Bazalioma powstaje z komórek podstawnych skóry, które znajdują się w najniższej warstwie naskórka. Ten typ nowotworu jest wprawdzie uważany za mniej agresywny niż inne choroby skóry, na przykład czerniak, ale jeśli nie zostanie wcześnie zdiagnozowany i usunięty, może stopniowo przenikać do głębszych struktur – w tym chrząstek, mięśni i kości. Rocznie jest diagnozowany u tysięcy pacjentów w Czechach, a jego występowanie nadal rośnie. Według danych Czeskiego Towarzystwa Dermatowenerologicznego bazalioma pojawia się u co trzeciego Czecha powyżej 60 roku życia.
Przyczyn jej występowania jest kilka, ale głównym winowajcą jest promieniowanie słoneczne. Promienie UV naruszają DNA komórek skóry, co może prowadzić do ich niekontrolowanego wzrostu. Czynnikami ryzyka są intensywne opalanie, częste oparzenia słoneczne w młodości, jasny fototyp, ale także predyspozycje genetyczne lub osłabiony układ odpornościowy. Występowanie bazaliomy jest częstsze u osób z jasną skórą, niebieskimi oczami i blond lub rudymi włosami, czyli u tych, którzy łatwo się na słońcu oparzają.
Jak rozpoznać bazaliom - sygnały, których nie powinniśmy przegapić
Nie bez powodu bazalioma jest nazywana „cichym zabójcą". Większość ludzi na początku w ogóle jej nie zauważa. Może nie boleć, nie powodować swędzenia i być bardzo niepozorna. Dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak wygląda i jak może się objawiać.
Najczęstszą formą jest gładki, błyszczący, perłowo zabarwiony guzek z rozszerzonymi naczynkami na powierzchni. Pojawia się najczęściej na twarzy – nosie, policzkach, czole lub w okolicy uszu. Może jednak również powstać na szyi, klatce piersiowej lub plecach, czyli w miejscach narażonych na słońce. Stopniowo może dochodzić do jego wzrostu, złuszczania, krwawienia lub tworzenia się wrzodu, który się nie goi.
Inne formy mogą przypominać bliznę, plamę pigmentową lub płaski, łuszczący się twór. Właśnie ta różnorodność wyglądu jest zdradliwa – bazaliom często mylony jest z zwykłym wypryskiem, brodawką lub plamą starczą.
Jak więc rozpoznać bazaliom? Pomocne mogą być następujące cechy:
- Błyszczący, perłowy lub różowy guzek lub guzek
- Stopniowo rosnący twór, który się nie goi
- Krwawienie bez widocznej przyczyny
- Łuszczenie się, złuszczanie lub wrzodowaty wygląd
- Widoczne naczynka na powierzchni
- Blizna bez wcześniejszego urazu
Typowym przykładem może być doświadczenie pana Karola, sześćdziesięcioletniego ogrodnika z centralnych Czech, który zauważył drobny różowawy guzek na nasadzie nosa. Nie zwrócił na niego uwagi, sądząc, że to popękana żyłka lub podrażnienie od okularów. Dopiero gdy po kilku miesiącach zmiana zaczęła krwawić i rosnąć, zgłosił się do dermatologa. Diagnoza? Bazalioma, na szczęście w porę wykryta i skutecznie usunięta chirurgicznie.
Diagnostyka i leczenie - im wcześniej, tym lepiej
Gdy tylko podejrzewasz nietypową zmianę na skórze, warto udać się do dermatologa. Dermatolog przeprowadzi badanie dermatoskopem, specjalnym urządzeniem umożliwiającym powiększenie i szczegółowe zobrazowanie struktur skóry. W niektórych przypadkach może zostać pobrana próbka tkanki (biopsja) do badania histologicznego.
Leczenie bazaliomy zależy od jej wielkości, lokalizacji i typu. Najczęstszą metodą jest chirurgiczne usunięcie, które zazwyczaj jest bardzo skuteczne. Jeśli nowotwór jest mały i powierzchowny, może być stosowana tzw. łyżeczkowanie w połączeniu z elektrokoagulacją, krioterapią (zamrażaniem ciekłym azotem) lub miejscową chemioterapią – zwykle w formie kremu z substancją czynną. W przypadku niektórych trudno dostępnych lub zaawansowanych nowotworów stosuje się naświetlanie lub nowoczesną terapię fotodynamiczną.
Ważne jest, że im wcześniej bazalioma zostanie wykryta, tym większa jest szansa na całkowite wyleczenie bez konieczności skomplikowanych zabiegów lub ryzyka nawrotu. Lekarze zalecają regularne samobadanie skóry i coroczne kontrole u dermatologa, zwłaszcza po czterdziestce lub u osób z czynnikami ryzyka.
Profilaktyka - zdrowe podejście do słońca i skóry
Znaczącą rolę w występowaniu bazaliomy odgrywa działanie promieniowania UV – zarówno naturalnego, jak i sztucznego. Odpowiednia profilaktyka zaczyna się od nawyków związanych z opalaniem. Stosowanie wysokiej jakości kosmetyków przeciwsłonecznych z wysokim filtrem UV (najlepiej SPF 30 i wyżej), noszenie nakrycia głowy, okularów przeciwsłonecznych i odzieży ochronnej powinno być oczywistością nie tylko latem, ale na przykład także w górach zimą.
Długotrwałe przebywanie na słońcu w okolicach południa, kiedy intensywność promieniowania UV jest najwyższa, należy ograniczyć. W przypadku pracy na zewnątrz warto dbać o regularne przerwy w cieniu i nawodnienie skóry.
Wypróbuj nasze naturalne produkty
Nie możemy lekceważyć także środowiska, w którym żyjemy. Osoby, które preferują kosmetyki naturalne i ekologiczne gospodarstwo domowe, często są również zainteresowane profilaktyką chorób cywilizacyjnych. Świadomy wybór produktów bez zbędnej chemii, z delikatnym składem dla skóry i środowiska, może być kolejnym elementem układanki w trosce o zdrowie.
Ciekawostką jest, że niektóre badania zwracają uwagę na możliwe powiązania między stylem życia a zdrowiem skóry. Na przykład wystarczająca ilość antyoksydantów w diecie (witamina C, E, selen, cynk), ograniczenie alkoholu i palenia tytoniu oraz regularna aktywność fizyczna na świeżym powietrzu mogą pomóc organizmowi lepiej odpierać uszkodzenia komórek.
Jak mówi znany czeski dermatolog dr Petr Arenberger: „Skóra wszystko pamięta. Każde oparzenie, każde nadmierne opalanie może się kiedyś odezwać."
Nie czekaj na ostrzeżenie
Bazalioma nie jest chorobą, która nas „nie dotyczy". Wręcz przeciwnie – ze względu na swoje rozprzestrzenienie, niepozorność i związek z codziennymi nawykami, może dotyczyć niemal każdego. Wczesne rozpoznanie odgrywa kluczową rolę. Każda zmiana na skórze, która trwa dłużej niż trzy tygodnie, krwawi, nie goi się lub zmienia kształt czy kolor, zasługuje na uwagę lekarza.
Pielęgnacja skóry to nie tylko estetyka, ale przede wszystkim zdrowie. Niezależnie od tego, czy chodzi o regularne stosowanie kremów naturalnych, delikatną higienę czy ochronę przed słońcem, to krok we właściwym kierunku. W połączeniu z wiedzą i szybką reakcją na podejrzane objawy możemy zmniejszyć ryzyko choroby i w razie potrzeby zapewnić szybką i skuteczną terapię.
Zdrowa skóra to zwierciadło ogólnego zdrowia. I choć jeden drobny guzek może wydawać się nieistotny, może być początkiem dużej historii – którą lepiej napisać z zakończeniem, które pozostanie bez konsekwencji.
