Jak na wspaniały przepis na spekulatius, który wypełni twój dom aromatem

Świąteczne czary z północy - ciastka spekulatius i ich historia

Zapach cynamonu, goździków i kardamonu unosi się w kuchni. Za oknem pada śnieg, w kubku grzeje się punch, a w piekarniku powoli pieką się ciastka, które są nieodłączną częścią świąt Bożego Narodzenia. Może znasz już kruche, pierniczki czy waniliowe rogaliki. Ale czy znasz także spekulatius – kruche ciastka pełne przypraw, które pochodzą z Holandii i Niemiec? Ich wyrazisty smak i typowe reliefy są dla wielu symbolem zimowych świąt. Chociaż u nas nie są tak popularne, ich przygotowanie jest zaskakująco proste, a efekt zdecydowanie wart zachodu.

Spekulatius: skąd się wzięły i dlaczego tak się nazywają?

Nazwa „spekulatius" prawdopodobnie pochodzi od łacińskiego „speculator", co oznacza obserwator lub wizjoner – być może odniesienie do świętego Mikołaja, który jest ściśle związany z tymi ciastkami. W Holandii nazywane są „speculaas", w Belgii zaś „speculoos". Wszystkie warianty oznaczają pachnące ciastka wykonane z masła, cukru, mąki i mieszanki aromatycznych przypraw. Tradycyjnie piecze się je właśnie na święto świętego Mikołaja – czyli 6 grudnia – a ich kształty często przedstawiają właśnie Mikołaja lub symbole z nim związane.

Jednym z powodów, dla których spekulatius zyskały popularność, jest ich bogate przyprawienie, które nie tylko świetnie smakuje, ale także pięknie pachnie w całym domu. W wielu aspektach przypomina przyprawy do pierników, ale ma swoje specyfiki – na przykład wyraźniejszą obecność kardamonu i gałki muszkatołowej.

Przyprawa do spekulatius

Podczas gdy w sklepie można kupić gotowe mieszanki o nazwie "Spekulatius Gewürz" lub "Speculoos Spice Mix", przygotowanie domowej mieszanki jest nie tylko proste, ale także pozwala dostosować smak do własnych preferencji. Podstawę stanowią:

• cynamon (najlepiej cejloński)
• goździki
• ziele angielskie
• gałka muszkatołowa lub kwiat muszkatołowy
• kardamon
• opcjonalnie imbir i biały pieprz

Proporcje poszczególnych składników mogą się różnić, ale ogólnie przyjmuje się, że cynamon dominuje, podczas gdy inne przyprawy uzupełniają jego słodko-pikantny charakter. Mieszanka jest idealna nie tylko do ciastek spekulatius, ale także do latte, jogurtu czy domowej granoli. Przygotowanie własnej receptury na przyprawę do spekulatius to świetny sposób, aby dodać zimowy klimat także innym potrawom.

Przepis na ciastka spekulatius, które pokochasz

Gdy masz już przygotowaną mieszankę przypraw, możesz zabrać się za samo pieczenie. Przepis na ciastka spekulatius nie różni się znacznie od innych ciast maślanych, ale ważne jest, aby ciasto było naprawdę dobrze schłodzone – tylko wtedy ciastka zachowają swój kształt i piękne detale, jeśli użyjesz tradycyjnych foremek lub stempli.

Składniki:

• 250 g masła (zmiękczonego)
• 200 g cukru trzcinowego (najlepiej drobnego)
• 1 jajko
• 350 g mąki pszennej
• 2 łyżeczki domowej mieszanki przypraw do spekulatius
• szczypta soli
• opcjonalnie: posiekane migdały, migdały do posypania

Proces jest prosty – ubijamy masło z cukrem na puszystą masę, dodajemy jajko, następnie mąkę wymieszaną z przyprawami i solą. Wypracowujemy ciasto, które zostawiamy na noc w lodówce. Następnego dnia ciasto wałkujemy na grubość 3–4 mm, wykrawamy kształty i pieczemy w temperaturze 180 °C przez około 8–10 minut na złoty kolor. Przepis na ciastka spekulatius można dostosować w zależności od tego, co masz w domu – niektórzy dodają również trochę mąki migdałowej, dla delikatniejszego smaku.

Typową cechą spekulatius jest karbowana lub reliefowa powierzchnia – do tego służą specjalne drewniane formy z wyciętymi motywami lub silikonowe stemple. Jeśli ich nie masz, nie martw się – będą smakować doskonale i bez nich.

Tradycja, która łączy pokolenia

Jednym z najpiękniejszych aspektów tych ciastek jest sposób, w jaki stają się częścią rodzinnych tradycji. W wielu domach w Niemczech czy Belgii piecze się co roku ten sam przepis na spekulatius, który jest przekazywany z pokolenia na pokolenie. Dzieci pomagają wyciskać ciastka w formach, posypują je migdałami i z niecierpliwością obserwują, jak się pieką. W tym roku możesz dołączyć do tej tradycji – niezależnie od tego, czy masz małe dzieci, czy po prostu chcesz umilić sobie wieczór adwentowy.

Wyobraź sobie rodzinę, która co roku rozpoczyna adwent pieczeniem spekulatius. Dziadek wyciąga starą drewnianą formę, którą miał już jego ojciec, i z wnukami przygotowuje ciasto według sprawdzonego przepisu. Ciastka wkładają do metalowej puszki, z której każdy w grudniu po kryjomu „podjada”. Takie historie czynią święta prawdziwymi.

Dlaczego warto włączyć spekulatius do swojej kuchni?

Oprócz unikalnego smaku i zapachu ciastka spekulatius mają jeszcze jedną zaletę – długo pozostają świeże. Jeśli przechowujesz je w hermetycznym pojemniku, będą smaczne nawet po kilku tygodniach. Ponadto są pięknym prezentem – wystarczy je zapakować w celofan lub szklany słoik z kokardką i masz ekologiczny i smaczny prezent świąteczny dla przyjaciół czy kolegów.

Kolejnym powodem, dla którego warto je zrobić, jest to, że można je łatwo dostosować do zdrowszej wersji. Zamień część mąki na pełnoziarnistą, cukier zastąp kokosowym lub erytrytolem, a zamiast masła użyj roślinnej alternatywy – i masz wegańskie spekulatius, które ucieszą nie tylko ciało, ale i sumienie.

Ważne jest również, że większość składników można znaleźć zwykle w spiżarni – a jeśli czegoś brakuje, ekologiczne warianty w jakości bio można znaleźć na przykład w specjalistycznych sklepach internetowych zorientowanych na zrównoważony styl życia.

Ciastka spekulatius wracają do mody

Podczas gdy wcześniej były uważane za coś egzotycznego, dziś zyskują na popularności także poza krajami niemieckojęzycznymi. Być może także dlatego, że ludzie szukają nowych smaków, które nie są zbyt słodkie, ale pachną świętami. A spekulatius są dokładnie takie – delikatnie pikantne, kruche, z nutą egzotyki i dotykiem europejskiej tradycji.

Cytat, który najlepiej to oddaje, wypowiedział niemiecki szef kuchni Tim Mälzer: "Prawdziwy smak świąt nie tkwi w cukrze, ale we wspomnieniach, które się z nim wiążą." A spekulatius zdecydowanie należą do tych wspomnień.

Niezależnie od tego, czy upieczesz je dla przyjemności, jako część adwentowej tradycji, czy podasz gościom podczas świątecznego przyjęcia, jedno jest pewne – staną się ulubioną częścią Twoich świąt. Więc dlaczego nie spróbować czegoś nowego i nie dodać przepisu na ciastka spekulatius do swojego świątecznego repertuaru? Twoja kuchnia będzie pachniała jak bożonarodzeniowy jarmark w Kolonii, a Twoje serce będzie o coś cieplejsze.