Pierogi wonton i ich droga z Chin na Twój stół

Tajemnice pierożków wonton - pyszna azjatycka tradycja, która zdobywa polskie kuchnie

Jednym z ukrytych kulinarnych skarbów Azji są bez wątpienia pierożki wonton – małe paczuszki pełne smaków, elegancji i historii. Choć pochodzą z Chin, ich aromat i delikatna tekstura podbijają kubki smakowe na całym świecie. Dziś coraz częściej pojawiają się także w polskich domach, i to nie tylko dzięki popularności azjatyckich bistro, ale również zainteresowaniu domowym gotowaniem i odkrywaniem nowych gastronomicznych horyzontów. Co właściwie kryje się pod nazwą wonton, skąd pochodzi ciasto wonton i czym różnią się pierożki wonton od innych typów azjatyckich przysmaków?

Od jedwabnego szlaku do nowoczesnych kuchni

Historia pierożków wonton sięga aż do dynastii Tang w VII wieku, kiedy były uważane nie tylko za potrawę, ale także za symbol dobrobytu. W starożytnych Chinach wonton (często przepisywane jako „húntún") wiązały się z legendami o chaosie i harmonii. Samo słowo oznaczało „ukryty chaos", co odzwierciedlało filozoficzny koncept ukrytego porządku w chaotycznym świecie – dokładnie tak, jak wewnątrz cienkiego ciasta ukryte jest bogactwo smaków.

Wontony stopniowo rozprzestrzeniły się po całej wschodniej Azji i dziś można je znaleźć nie tylko w Chinach, ale także w Japonii, Tajlandii, Wietnamie czy na Filipinach. Każdy region nieco dostosował recepturę, ale podstawy pozostają – cienkie ciasto nadziewane mieszanką mięsa, warzyw lub krewetek, które gotuje się w bulionie, smaży lub gotuje na parze.

Co czyni pierożki wonton tak wyjątkowymi?

Na pierwszy rzut oka pierożki wonton mogą przypominać włoskie ravioli lub japońskie gyozy. Różnica tkwi jednak w kilku kluczowych elementach. Pierwszym z nich jest bez wątpienia ciasto wonton, które jest wyjątkowo cienkie, elastyczne i po ugotowaniu zyskuje jedwabistą, niemal przezroczystą strukturę. Podstawowymi składnikami są mąka pszenna, jajka, woda i sól. Dzięki braku fermentacji i minimalnej zawartości tłuszczu ciasto jest lekkie i szybko się przygotowuje.

Drugą różnicą jest sposób zawijania. Podczas gdy gyozy są składane w półksiężyc, a ravioli bywają kwadratowe lub okrągłe, wontony mają zadziwiająco wiele kształtów – od prostych trójkątów po bardziej skomplikowane „węzełki", które przypominają małe monetki lub woreczki. Właśnie ten kształt ma symbolizować obfitość, co wyjaśnia, dlaczego pierożki wonton są nieodłączną częścią chińskich obchodów Nowego Roku.

Pierożki wonton w praktyce - gdzie się z nimi spotykamy i jak je przygotować?

W polskim środowisku pierożki wonton często pojawiają się w azjatyckich restauracjach jako część zupy lub przystawki. Jeśli jednak kiedykolwiek spróbowaliście domowych, świeżo zawiniętych wontonów w solidnym bulionie, wiecie, że doświadczenie jest nieporównywalne. Przygotowanie nie musi być skomplikowane, wymaga jedynie odrobiny cierpliwości i chęci eksperymentowania.

Klasyczne nadzienie składa się z mielonego mięsa wieprzowego (czasem także z kurczaka lub wołowiny), tartego imbiru, czosnku, sosu sojowego, posiekanej cebulki i często również posiekanych krewetek. Wszystko dokładnie się miesza, a mała łyżeczka mieszanki trafia na środek cienkiego kwadratu ciasta wontonowego. Brzegi wilży się wodą lub roztrzepanym jajkiem i zawija w pożądany kształt.

Następnie przychodzi czas na decyzję – gotować, smażyć czy gotować na parze? Każda opcja ma swoje zalety. W Chinach najczęściej spotyka się zupę wonton: pierożki gotuje się przez kilka minut w mocnym bulionie drobiowym z plasterkami chińskiej kapusty i posypuje się świeżym szczypiorkiem. Natomiast w Azji Południowo-Wschodniej popularne są smażone wontony, które podaje się z sosami słodko-kwaśnymi jako chrupiącą przekąskę.

Jedna z użytkowniczek warszawskiego targu społecznościowego opisała, jak zakochała się w pierożkach wonton podczas studiów w Malezji: „Na tamtejszym nocnym targu co piątek kupowałam smażone wontony z krewetkami i kolendrą. Były to najchrupiące i najsoczystsze kawałki, jakie kiedykolwiek jadłam. Dziś robię je w domu i przypominają mi ten zapach i atmosferę."

Domowe ciasto wonton - czy warto?

Na rynku dostępne jest dziś gotowe ciasto wonton, zazwyczaj w formie mrożonej. Znajdziecie je w specjalistycznych sklepach azjatyckich, a jego zaletą jest szybkość użycia – wystarczy rozmrozić, nadziać i gotować. Jeśli jednak pragniecie głębszego doświadczenia i chcecie mieć pełną kontrolę nad składnikami, nic nie jest prostsze niż spróbowanie przygotowania ciasta wonton w domu.

Mieszanka mąki pszennej i jajek z odrobiną wody jest przerabiana na gładkie ciasto, które odpoczywa (przynajmniej 30 minut), a następnie jest bardzo cienko wałkowane. Ważne jest, aby pracować szybko – ciasto ma tendencję do szybkiego wysychania, dlatego dobrze jest przykryć je wilgotną ściereczką. Poszczególne kwadraty o wymiarach około 8x8 cm najlepiej kroi się radełkiem lub ostrym nożem. Rezultat? Ciasto, które po ugotowaniu pozostaje miękkie, nie ślizga się po języku i pięknie trzyma kształt.

Zrównoważony rozwój i wontony? To możliwe

Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że pierożki wonton nie pasują do koncepcji zrównoważonego gotowania. Jednakże jest odwrotnie. Dzięki temu, że używa się resztek mięsa i warzyw, wontony mogą być doskonałym sposobem na wykorzystanie składników, które inaczej trafiłyby do kosza. Dodatkowo można je bez problemu zamrozić – nie tracą smaku ani tekstury, co czyni je idealnym rozwiązaniem na dni, kiedy nie ma czasu na gotowanie.

Kolejnym plusem jest to, że przy domowej produkcji macie pełną kontrolę nad tym, co dodajecie do pierożków. Możecie pominąć glutaminiany, konserwanty lub nadmiar tłuszczu i zastąpić mięso na przykład tofu, grzybami lub fermentowanymi warzywami. Takie wegetariańskie wontony nie tylko są zdrowszą opcją, ale często zaskakują także miłośników mięsa swoją złożoną smakiem.

Jak zacząć?

Jeśli jeszcze nigdy nie przygotowywaliście pierożków wonton w domu, być może odstrasza was myśl, że jest to pracochłonny proces. Prawda jest jednak taka, że wontony są jak składanie origami – początkowo mogą wydawać się skomplikowane, ale z każdym kolejnym kawałkiem nabieracie większej pewności i rytmu. Idealnie jest zaangażować do przygotowania dzieci lub przyjaciół – wspólne zawijanie łatwo zamienia się w zabawny wieczór z smakiem Dalekiego Wschodu.

W internecie można znaleźć mnóstwo poradników i filmów, które pokazują różne sposoby zawijania, od najprostszych złożeń po skomplikowane składające się wzory. Zawsze jednak obowiązuje zasada, że mniej znaczy więcej – nie starajcie się przepełniać pierożka nadzieniem, kluczem do idealnego wontonu jest równowaga między nadzieniem a ciastem.

Nic dziwnego, że pierożki wonton stały się globalnym fenomenem. Połączenie prostoty, smaku i tradycji czyni z nich potrawę, która przemawia zarówno do smakoszy, jak i początkujących. Bez względu na to, czy wybierzecie tradycyjny bulion, czy eksperyment z quinoą i batatami, wontony mają tę szczególną umiejętność łączenia ludzi – przy jednym stole, w jednej misce, w jednym kawałku ciasta pełnym smaku i wspólnej radości.