Odkryj, dlaczego unagi jest symbolem japońskiej kultury i tradycji
Tajemnice węgorza w japońskiej kuchni - dlaczego pokochacie unagi
Kiedy mówimy o japońskim jedzeniu, większość ludzi myśli o sushi, może ramen lub zupie miso. Niewiele osób zdaje sobie jednak sprawę, że jednym z najbardziej celebrowanych dań Japonii jest danie z węgorza – unagi. Ten słodkowodny węgorz jest nie tylko przysmakiem o wyrazistym smaku, ale także symbolem tradycji, odżywienia i sezonowego dobrostanu. Dziś przyjrzymy się mu bliżej – dosłownie i w przenośni.
Unagi, czyli grillowany węgorz, zdobył serca smakoszy na całym świecie i w różnorodnych formach można go delektować się także poza Japonią. Należy do jednych z najsmaczniejszych i najbardziej odżywczych ryb, zarówno w wariantach sushi, jak i w ciepłych daniach. Do najbardziej znanych wariantów należy unagi sushi, szczególnie unagi nigiri, a także tradycyjne unagi donburi czyli unagi don – węgorz podawany na ryżu.
Czym jest unagi i dlaczego jest tak cenione?
Unagi to japońskie określenie dla słodkowodnego węgorza, zwykle węgorza japońskiego (Anguilla japonica). W przeciwieństwie do swojego morskiego krewnego, węgorza morskiego (anago), unagi ma tłustsze mięso, które jest idealne do grillowania. Tradycyjnie przygotowuje się go metodą kabayaki – filety z węgorza marynuje się w słodkim sosie sojowym zwanym tare, a następnie grilluje nad otwartym ogniem, co tworzy pyszną skarmelizowaną skorupkę.
Smak unagi jest wyjątkowy – delikatny, maślany, a jednocześnie wyrazisty, z nutą dymu i słodko-słonego sosu. Jego tekstura jest miękka, ale zwarta, i smakuje nawet tym, którzy zazwyczaj nie przepadają za rybnymi daniami. W japońskiej kulturze unagi jest również uważane za jedzenie, które dodaje siły i witalności, zwłaszcza w gorących letnich miesiącach. Istnieje nawet specjalny dzień – Doyo no Ushi no Hi – kiedy tradycją jest jedzenie unagi, aby zyskać energię.
Unagi nigiri - drobny klejnot na ryżu
Do najpopularniejszych form unagi zdecydowanie należy unagi nigiri, czyli sushi, gdzie na mały wałeczek ryżu kładzie się plasterek grillowanego węgorza, czasem przymocowany cienkim paseczkiem wodorostów nori. Polany odrobiną sosu tare i ewentualnie posypany sezamem lub szczypiorkiem, unagi nigiri często uznawane jest za szczyt doznań sushi.
Wyobraźcie sobie scenę z tradycyjnej japońskiej restauracji sushi: szef kuchni z pewnością kroi węgorza, ostrożnie grilluje go na złoty kolor, podczas gdy w tle bulgocze ryż przyprawiony octem ryżowym. Każdy ruch jest staranny, przemyślany. Wynikiem jest kęs, który skrywa w sobie setki lat kulinarnych tradycji.
Unagi nigiri często podawane jest jako ostatnie danie podczas uczty sushi – jego bogaty smak stanowi doskonałe zwieńczenie całego gastronomicznego doświadczenia.
Unagi don - sycące i odżywcze danie dla ciała i duszy
Podczas gdy unagi nigiri jest eleganckie i wyrafinowane, unagi donburi (często skracane do unagi don) to obfite, domowe danie, które syci i rozgrzewa. To miska duszonego ryżu, na którym kładzie się kilka plastrów grillowanego węgorza polanego sosem tare. Czasem dodaje się marynowane warzywa, nori lub nawet plaster omletu (tamago).
Unagi don jest powszechnym elementem menu w japońskich domach i restauracjach. To danie, które Japończycy wybierają, gdy potrzebują zastrzyku energii – podobnie jak Polacy sięgają po sycącą zupę lub gulasz.
Ciekawostką jest, że w tradycyjnych japońskich restauracjach rybnych węgorz przygotowywany jest na miejscu – świeży węgorz jest krojony, nabijany na patyczek, grillowany i podawany praktycznie od razu. Ten proces może trwać nawet pół godziny, co tylko podkreśla wartość i trudność przygotowania.
Etyczne i ekologiczne kwestie dotyczące unagi
Wraz z rosnącą popularnością unagi na całym świecie, pojawiają się pytania dotyczące zrównoważonego rozwoju i ochrony przyrody. Węgorze są dziś na liście gatunków zagrożonych – głównie z powodu nadmiernego połowu, utraty naturalnego środowiska i skomplikowanej migracji między wodami słodkimi a słonymi. Japoński węgorz jest uznawany za krytycznie zagrożony gatunek według Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody (IUCN).
Dlatego rośnie zainteresowanie programami hodowlanymi lub zastępowaniem unagi innymi rybami o podobnej teksturze i smaku, na przykład węgorzem morskim (anago) lub nawet roślinnymi alternatywami. Niektóre innowacyjne restauracje i producenci sushi starają się znaleźć sposoby na oferowanie smaku unagi bez obciążenia ekologicznego.
W Japonii pojawiają się także specjalizowane farmy, które starają się hodować węgorze w sposób zrównoważony, choć jest to proces bardzo wymagający. Biorąc pod uwagę, że węgorze przechodzą skomplikowany cykl życiowy obejmujący migrację z rzek do morza, ich hodowla jest niezwykle skomplikowana i nadal raczej wyjątkiem.
Odżywianie i korzyści zdrowotne
Oprócz unikalnego smaku, unagi ma także znaczne korzyści odżywcze. Jest bogaty w kwasy tłuszczowe omega-3, witaminy A i D, wapń i białka. W tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej kulturze unagi uważane jest za pokarm wzmacniający, który dodaje witalności i poprawia zdrowie skóry oraz stawów.
Wypróbuj nasze naturalne produkty
Szczególnie w letnich miesiącach, kiedy ciało traci energię z powodu upałów, unagi jest popularnym wyborem na odzyskanie sił. Nie jest przypadkiem, że właśnie w lipcu i sierpniu w Japonii jest szczyt sezonu unagi.
Unagi na świecie i w Polsce
Choć unagi jest tradycyjnie kojarzone z Japonią, dziś można się nim delektować niemal na całym świecie. W Polsce oferowane jest głównie w wyspecjalizowanych restauracjach sushi lub w formie próżniowo pakowanego filetu unagi w sklepach azjatyckich. Niektóre sklepy internetowe z azjatyckimi produktami spożywczymi oferują nawet mrożone lub marynowane wersje, które można łatwo przygotować w domu.
Jedna klientka z Warszawy opisała swoje doświadczenie następująco: „Kiedy po raz pierwszy jadłam unagi sushi, nie wiedziałam, czego się spodziewać. Ale już po pierwszym kęsie wiedziałam, że to nie jest zwykła ryba. To była eksplozja smaków – słodki, słony, dymny. Od tego czasu zawsze decyduję się na to, kiedy chcę sprawić sobie przyjemność."
Jeśli zdecydujesz się przygotować unagi w domu, zaleca się użycie już przygotowanych filetów i skupienie się na wysokiej jakości ryżu oraz sosie tare, który można kupić gotowy lub przygotować z mirinu, sosu sojowego i cukru. Grillowanie unagi to już tylko wisienka na torcie.
Jakie unagi wybrać?
Na rynku spotkacie się z kilkoma najczęstszymi wariantami:
- Unagi nigiri – idealne dla miłośników sushi szukających bogatego smaku
- Unagi don – doskonałe jako ciepłe danie główne, sycące i odżywcze
- Unagi maki – węgorz zawinięty z innymi składnikami w rolce, często z awokado
- Unagi kabayaki – sam filet grillowanego węgorza, zwykle próżniowo pakowany
Który wariant jest najlepszy? To zależy od waszych gustów i chwili – czasem wystarczy jedno pyszne kęs nigiri, innym razem zadowoli obfita miska pełna ryżu i skarmelizowanego węgorza.
Jedno jest pewne: unagi to nie tylko ryba, ale doświadczenie kulturowe. To połączenie historii, natury i sztuki kulinarnej, które potrafi zadowolić nie tylko kubki smakowe, ale i duszę. Niezależnie od tego, czy spróbujesz go w barze sushi, przygotujesz w domu, czy odkryjesz na letnim festiwalu, unagi najprawdopodobniej zdobędzie twoje serce na zawsze.
